Βρισκόμαστε στην Γλυφάδα σε ένα κομψό μεζεδοπωλείο από αυτά που διαθέτει εν αφθονία πλέον το νότιο προάστιο της Αθήνας και συζητάμε με τον φιλόξενο ιδιοκτήτη και μετρ στην ευρύχωρη σάλα του η οποία είναι διακοσμημένη σε Μεσανατολίτικο ύφος.
Η ερώτηση που του θέτουμε τον ξαφνιάζει.
«Δεν υπάρχει περίπτωση να ζητήσω από τους πελάτες να μην μιλούν στο τηλέφωνο κατά τη διάρκεια της παραμονής τους εδώ, ούτε φυσικά διανοούμαι να ζητήσω τα τηλέφωνα των πελατών κατά την είσοδό τους στο κατάστημα» μας λέει απορημένος.
Όπως μας εξηγεί ο επιχειρηματίας, κάτι τέτοιο είναι αδύνατο για τουλάχιστον ένα σημαντικό λόγο: στο εστιατόριό του φιλοξενούνται σχεδόν καθημερινά μεγάλες παρέες πελατών, π.χ. μέλη συλλόγων ή εταιρειών που πραγματοποιούν εκεί κάποια ετήσια γιορτή ή συνάντηση, και είναι σύνηθες κάποιοι από τις παρέες αυτές που δεν γνωρίζουν την ακριβή διεύθυνση του μεζεδοπωλείου να τηλεφωνούν σε φίλους τους που ήδη βρίσκονται στο κατάστημα για να λάβουν οδηγίες προσέγγισης.
«Πως θα επικοινωνήσουν με τους οικείους τους, όταν εγώ θα έχω πάρει τα τηλέφωνα των συνδαιτυμόνων κατά την είσοδό τους στο κατάστημα;» αναρωτιέται.
Λίγα χιλιόμετρα πιο μακριά, αλλά πάλι στον αθηναϊκό νότο, ο Αιγύπτιος ιδιοκτήτης ενός νέου αραβικού εστιατορίου εκπλήσσεται όταν τον ενημερώνουμε ότι σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες και σε κάποια εστιατόρια η χρήση του κινητού τηλεφώνου υπόκειται σε περιορισμούς ή αποθαρρύνεται από τους ιδιοκτήτες τους. Σκεπτόμενος περισσότερο σαν πελάτης και λιγότερο ως επιχειρηματίας στη μαζική εστίαση ο συνομιλητής μας εξανίσταται με το νέο που μόλις του είπαμε:
«Βγαίνω κάποιες φορές με τη σύζυγό μου για φαγητό. Δεν σας λέω για το μαγαζί μου που συνήθως λειτουργεί εκείνη την ώρα και πρέπει να είμαι σε επαφή με το προσωπικό. Τα παιδιά όμως; Αφήνουμε σπίτι τα δύο μικρότερα παιδιά μας και με το κινητό τηλέφωνο ανοικτό, έστω και χωρίς ήχο, μπορώ να απαντήσω αν κάτι προκύψει στο σπίτι. Πως θα μπορούσα να το πάρω από τους άλλους όταν κι εγώ το χρειάζομαι;» αναρωτιέται ο Άραβας εστιάτορας.
Τι συμβαίνει στο εξωτερικό
Αν και δεν πρόκειται για τάση, εντούτοις η φιλολογία σχετικά με τη μη χρήση κινητών τηλεφώνων σε ορισμένα εστιατόρια υψηλής γαστρονομίας επιμένει. Εφόσον τα εστιατόρια στη Δύση έχουν αναχθεί πλέον σε ‘ναούς τέχνης’, ορισμένοι εστιάτορες θέλουν η συμπεριφορά των πελάτων τους σε αυτά να προσομοιάζει τη συμπεριφορά όσων παρακολουθούν μια παράσταση στην όπερα ή μια ταινία σε κινηματογραφική αίθουσα.
Η πρακτική αποθάρρυνσης της χρήσης τηλεφώνων στο εστιατόριο υιοθετείται, για παράδειγμα, στο ‘Restaurant Marc Forgione’ στην Tribeca του Μανχάταν, στην καρδιά δηλαδή της Νέας Υόρκης· το 2018 ψηφίστηκε ως ένα από τα 100 καλύτερα των ΗΠΑ. Ο ιδιοκτήτης του Marc Forgione, γιος του διάσημου Αμερικανού σεφ Larry Forgione, δουλεύει στις κουζίνες από παιδί και θεωρείται σήμερα ένας από τους κορυφαίους επιχειρηματίες στο χώρο της εστίασης. Έχοντας κατακτήσει τη διάκριση ‘Iron Chef America’ το 2010, επικεφαλής ενός ομίλου εστιατορίων μεταξύ των οποίων ξεχωρίζουν τα ‘American Cut’ (premium ψητοπωλείο), ‘Lobster Press’ (θαλασσινά) και ‘Khe-Yo’ (κουζίνα νοτιοανατολικής Ασίας), ο νεαρός σεφ έφερε μια νέα φιλοσοφία στην κουζίνα του.
Σε περιπτώσεις ειδικών γευμάτων για κλειστό κοινό τα τηλέφωνα απομακρύνονται έτσι ώστε να δοθεί η δυνατότητα στους συνδαιτυμόνες να απολαύσουν τα πιάτα που τελετουργικά παρουσιάζει ο ίδιος ο σεφ, ενώ με την απαγόρευση αυτή ενθαρρύνεται, κατά την άποψή του, η συζήτηση μεταξύ αυτών που γευματίζουν στο τραπέζι. Ο ίδιος σεφ όμως χρησιμοποιεί κι άλλες καινοτομίες όπως ο διαλογισμός των εργαζομένων πριν την έναρξη της βάρδιας τους και μάλιστα σε ανοικτό χώρο.
Στην Αγγλία ορισμένα εστιατόρια αποθαρρύνουν τη χρήση κινητών τηλεφώνων αλλά και φορητών υπολογιστών, προσφέροντας είτε δωρεάν πιάτα είτε εκπτώσεις επί του μενού. Μπορεί επίσημη πολιτική απαγόρευσης να μην υφίσταται νομικά, εντούτοις η χρήση κινητών αποθαρρύνεται με δύο τρόπους. Είτε μέσω σύστασης του μετρ, είτε με την παρουσία στο τραπέζι ενός μικρού, καλαίσθητου κουτιού στο οποίο οι πελάτες τοποθετούν τα κινητά τους μόλις κάτσουν. Το κουτί με τα κινητά τηλέφωνα απομακρύνεται κι ‘επιστρέφει’ στο πέρας του γεύματος, όταν ο πελάτης ετοιμάζεται να αποχωρήσει.
Στη Γαλλία ορισμένα εστιατόρια δημιούργησαν phone free zone εντός του καταστήματος, εκεί όπου συνήθως προσφέρονται τα prive γεύματα. Στους χώρους αυτούς αποθαρρύνεται η χρήση τηλεφώνου με σύσταση από το σερβιτόρο ή με σημείωμα που τοποθετείται στο τραπέζι.
Τι λένε οι νομικοί
Συζητώντας με δικηγόρους ορισμένοι από τους οποίους μάλιστα έχουν εμπειρία στο χώρο της μαζικής εστίασης κυρίως εξαιτίας της εμπλοκής τους στη σύνταξη και τον έλεγχο συμβάσεων δικαιοχρησίας (franchising), διαπιστώσαμε ότι αν και δεν επιτρέπεται ο εστιάτορας να δεσμεύσει τα κινητά, ούτε σε επίπεδο συμβάσεων ούτε όμως και ως κοινή πρακτική εστιατορίων, εντούτοις δεν μπορεί να αποκλειστεί η (μελλοντική) νομοθέτηση μιας τέτοιας απαγόρευσης.
«Θα είναι πολύ δύσκολο να περάσει μια τέτοια νομοθεσία» μας είπε νομικός με εμπειρία σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων κι εξήγησε: «ακόμα κι αν επιχειρηθεί, θα αντιμετωπίσει το ερώτημα της αντισυνταγματικότητας, ενώ υπάρχει πάντα η δυνατότητα πολιτών ή συλλογικών φορέων να προσβάλλουν μια τέτοια νομοθετική πράξη καταφεύγοντας σε ελληνικά ή διεθνή δικαστήρια».
Ανησυχίες για ενδεχόμενους περιορισμούς στη χρήση των κινητών τηλεφώνων εντός των καταστημάτων εστίασης φαίνεται πως αφορούν κυρίως τις πλατφόρμες εστιατορικής κριτικής η λειτουργία των οποίων βασίζεται στην πρακτική αυτόβουλης λήψης και ανάρτησης ερασιτεχνικών φωτογραφιών και κειμένων από πελάτες.
Δικηγόρος των Αθηνών με μακρά εμπειρία σε θέματα αστικών συμβάσεων θεωρεί ότι το κοινό εστιατόριο δεν μπορεί να δεσμεύσει τα τηλέφωνα των πελατών του, ενώ ακόμα και στις περιπτώσεις των prive εστιατορίων ή των κλειστών λεσχών που παρέχουν εστίαση, η δυνατότητα του εστιατορίου να δεσμεύει τηλέφωνα πελατών του θα πρέπει ρητά να αναγράφεται στο συμβόλαιο που υπογράφει ο πελάτης για να γίνει μέλος· ως αιτία μιας τέτοιας πράξης θα πρέπει να αναφέρεται η ‘προστασία της ιδιωτικότητας’. Μας θυμίζει μάλιστα περιπτώσεις γάμων διασήμων στο εξωτερικό στους οποίους ζητήθηκε οι ελάχιστοι επιλεγμένοι καλεσμένοι να παραδώσουν τα κινητά τηλέφωνά τους.
Η λήψη φωτογραφιών εντός εστιατορίου είναι κάτι τελείως διαφορετικό κι εκεί τα πράγματα είναι λίγο πιο μπερδεμένα. Όσο αφορά τη λήψη φωτογραφιών, ο δικηγόρος με τον οποίο συνομιλήσαμε υποστηρίζει ότι κάτι τέτοιο δεν μπορεί να απαγορευτεί από τη στιγμή που ο επιχειρηματίας έχει αναρτήσει φωτογραφίες του καταστήματός του στο διαδίκτυο ή στα social media. «Η κακή χρήση των φωτογραφιών όμως από έναν πελάτη μπορεί να προκαλέσει μήνυση από την πλευρά του επιχειρηματία κι αυτό το αγνοούν αρκετοί που λαμβάνουν φωτογραφίες χωρίς άδεια. Ο εστιάτορας μπορεί να επικαλεστεί ‘δυσφήμιση’ ή ακόμα και ‘συκοφαντική δυσφήμιση’ εταιρικού προσώπου, το οποίο η νομοθεσία προστατεύει όπως και το φυσικό πρόσωπο» μας είπε.
Επιστρέφουμε στη ζώσα πραγματικότητα της ελληνικής εστιατορικής αγοράς και στα δυτικά προάστια της Αθήνας. Ζητάμε από νεαρό επιχειρηματία, συνιδιοκτήτη μαζί με τον αδελφό του μιας νέας μπιραρίας η οποία εκτός από δεκάδες ελληνικές και ξένες μπίρες που κυκλοφορούν στην αγορά, πραγματοποιεί και εισαγωγές εμφιαλωμένης και βαρελίσιας μπίρας κατ’ αποκλειστικότητα και μόνο για πώληση στο κατάστημα. Ο συνομιλητής μας, κουνάει με απογοήτευση το κεφάλι του όταν του αναφέρουμε το ζήτημα των περιορισμών στη χρήση τηλεφώνου: «Το κατάστημά μας δεν είναι μια απλή μπιραρία αλλά ένα σύγχρονο εστιατόριο με πολλά ζεστά και κρύα πιάτα. Τις προάλλες παρ’ ολίγο να διαπληκτιστώ με πελάτη ο οποίος επέμενε να καπνίζει στο χώρο μη καπνιζόντων, παρά τις διαμαρτυρίες άλλων πελατών και παρά το γεγονός ότι του εξηγήσαμε ότι είμαστε εστιατόριο κι όχι μπαρ! Δεν τολμώ να σκεφτώ τι θα γίνει αν αρχίσω να τους ζητώ να μην χρησιμοποιούν τα τηλέφωνά τους».
